Anh Hai Nguyen vừa phóng bút viết một bài rất hay về lịch sử và công dụng của Sữa Vàng, tôi post để bạn bè đọc.
Bạn đi du lịch London, tạt quán cà phê định kiếm tý gì uống cho ấm bụng. Quán đầy người. Nghênh ngáo xung quanh, đợi ai đó hỏi tới. Chợt thấy anh chàng phục vụ tất tả bưng ngang một cốc nóng nghi ngút, phảng phất mùi quen quen (Hình 1). Chun mũi ngửi… ắt không phải cà phê.
Ngước nhìn quanh, hy vọng ra manh mối cho cái mùi vừa lạ vừa quen đó, thấy tờ The Guardian ngày 11.06.2016 treo trên tường. Tò mò, bạn đọc những dòng này:
“Một loại thức uống xứng đáng để tiến vua Midas, với màu sắc óng ánh sống động, cho lên Facebook không cần photoshop. Không chứa vàng kim loại, nhưng so được với vàng nhờ tình cảm của người dùng dành cho nó, Sữa Vàng, hay còn gọi là Latte Nghệ (turmeric latte) – thứ pha trộn kỳ khôi của sữa làm từ hạt cây với nước ép từ củ nghệ – được phong là Đồ Uống Của Năm 2016. Trong báo cáo về xu hướng thực phẩm ở Hoa Kỳ, Google chỉ ra sự lên ngôi của nghệ, bởi số lượng tìm kiếm gia vị này tăng 56% chỉ trong 2 tháng đầu năm 2016. Điều làm lượng tìm kiếm về nghệ tăng đến vậy là vì nó được dùng để pha chế latte. Cụm từ "sữa vàng" chiếm đầu bảng vể số lượng tìm kiếm trực tuyến về gia vị này. Latte Nghệ đang được phục vụ tại quán cà phê từ Sydney đến San Francisco và đang rất thu hút người hâm mộ bên Anh”…
Mấy hôm sau bạn ghé quán cà phê nghe tên khá hiện đại, Modern Baker tại Oxford, phát hiện thực đơn có kê món Golden Mylk (Sữa Vàng). Đánh bạo, bạn góp ý với chủ quán, rằng tại thành phố có trường đại học lâu đời nhất thế giới nói tiếng Anh thế này, không nên viết sai chính tả một từ sơ đẳng đến vậy. Trẻ con vỡ lòng ở Việt Nam chúng tôi cũng biết tỏng cái thứ mẹ bắt chúng uống hàng sáng phải được đánh vần theo tiếng Anh là M-I-L-K.
Nhân vắng khách, anh chủ quán, đượm vẻ đắc ý, từ tốn là họ muốn phân biệt loại sữa được dùng không có nguồn gốc động vật. Để nhấn mạnh tác dụng của sữa thực vật như dừa, hạnh nhân, gạo,… họ cố tình viết thành mylk. Chẳng biết có phải vì chơi chữ như vậy hay không, latte nghệ còn tiêu thụ mạnh hơn latte truyền thống. Và rằng bạn không phải người duy nhất “sửa gáy” chủ quán kiểu vậy, nhưng chắc chắn là người Việt đầu tiên.
Ái chà… bạn nghĩ. Ăng-lê vùng Oxford thâm thật. Hơi quê một tý, nhưng cũng còn chút an ủi. Chẳng gì mình cũng vừa làm một điều được coi là đầu tiên. Bạn tự thưởng cho mình một cốc latte nghệ, được pha chế điệu nghệ, với thành tựu công nghệ của máy pha cà phê dán nhãn Fracino. (Hình 2)
Suốt cả chuyến đi, bạn lảng vảng về câu chuyện này. Nghệ thì còn ai lạ gì. Mẹ bạn ăn nghệ trường để chữa đau dạ dày và đường ruột. Ông bác bị vảy nến cũng được người ta mách dùng nghệ. Hồi nhỏ bạn hay đánh nhau, sứt chỗ nào là bị bà nội lôi ra, xát nghệ tươi vào chỗ đang lên da non. Lúc bà xã đẻ mổ đứa đầu, học đâu ra cái cách ăn thịt kho nghệ trong ba tháng trời. Làm mỗi khi ngồi vào mâm cơm, thấy mùi nghệ xộc lên bạn lại thương thằng con, tý tuần tuổi đã bị ép uống sữa mẹ tự nhiên pha nghệ.
Nhưng trộn nghệ vào sữa từ hạt cây rồi uống thay cà phê? Chắc chỉ có thực dân Anh già mới nghĩ ra trò đó. Có khi tại họ lưu luyến đất Ấn Độ lâu quá, đâm ra nghiện nghệ đến vậy. Bạn đinh ninh lúc về lại London phải bỏ ra nửa buổi, vào British Library (Thư viện Anh) lục lọi trong 150 triệu ấn phẩm ở đó, xem có gì hay về latte nghệ, vừa kết hợp tham quan cái thư viện cổ kính hơn 260 năm tuổi này.
Rồi bạn nhớ ra bác Google. Từ khóa “golden latte” cho hơn 10 triệu kết quả. Đọc vào mới thấy câu chuyện dài bằng cả lịch sử văn minh của loài người.
Nghệ là thành phần chủ đạo trong gia vị Ấn Độ và các nước châu Á. Chuyện này ai chẳng biết. Nhưng bạn ngẩn người ra cộng nhẩm... mấy tỷ người ăn nghệ suốt ngày thì tốn đáo để. Không chỉ có thế, mà nghệ còn được sử dụng nhiều trong nhiều nghi thức tôn giáo. Rằng nó được dùng như vị thuốc từ 4000 năm nay trong các nền y học cổ truyền lớn như Ayurveda, y học Trung Hoa và y học Siddha (vùng Tamil).
Y học hiện đại xác nhận ích lợi chữa bệnh to lớn của nghệ - bằng chứng là trong 25 năm gần đây có hơn 3000 công trình nghiên cứu về dược tính của nghệ. May mà bạn may không vào British Library, kẻo phải xin tỵ nạn “chính nghệ” mới đủ thời gian lục lọi.
Người dân Ấn Độ, và cả vùng Tiểu Lục địa, có món đồ uống phổ biến Haldi Ka Doodh (cũng còn gọi là Sữa Vàng), dịch sát sạt là “sữa nghệ”. Món này rất đơn giản (Hình 3):
- Quấy đều 50gr bột nghệ với nước trên bếp lửa nhỏ, cho đến khi thành bột nhão. Thêm nửa thìa hạt tiêu và 50-60ml dầu oliu. Đánh nhuyễn lên, để chỗ mát giữ được cả tuần.
- Pha một thìa cà phê dầu dừa trong ly nước cốt dừa, thêm nửa thìa bột nhão nghệ+tiêu kia, cùng bột quế và bột gừng (mỗi thứ nửa thìa), rắc ít muối biển Himalya. Muối biển ấy, không phải muối mỏ.
- Đun lửa vừa nhưng không để cho sôi, quấy đều.
- Thêm mật ong nếu muốn. Rồi uống.
Thế là gốc Ấn thật. Nhưng sao sang tiếng Anh thì lại thêm cả từ “latte” tiếng Ý vào nhỉ? Thời nay, cái gì có sữa vào – kể cả không phải nguồn gốc động vật – chẳng gọi là latte. Nhà mình đọc là “la-tê”, nghe cho sang.
Còn dân bên Tây, vốn thói thích cải biên, gia giảm thành vô số công thức khác nhau, nhưng quan trọng là các món đều phải trông và nghe như thức uống thời thượng. Chẳng hạn có người cho thêm bạch đậu khấu (cardamom), rồi đặt tên Turmeric Elixir, nghĩa là “Thuốc Luyện Đan Nghệ” hay “Thuốc Tiên Nghệ”. Cứ như thuốc trường sinh ấy. Điêu thế.
Người khác lấy tên Kanchani từ tiếng Ấn Độ, có nghĩa “Nữ Thần Vàng” – muôn phần kỳ thú! “Vàng” thì vì màu của nghệ rồi. Còn “nữ thần”? Cứ cái gì hay thì gán ngay cho giống cái. Đất Mẹ chẳng hạn, sao không là Đất Bố cơ chứ.
Chẳng chỉ ở bên Anh, mà tại các xứ khác, Sữa Vàng hay Latte Nghệ cũng thành phổ biến. Vào quán cà phê nào đó ở California, bạn thấy một em gái đầy cá tính ngồi bàn bên (Hình 4). Sau khi đếm lỗ thủng trên quần bò, đánh giá cái đồng hồ em đeo trên tay, bạn liếc đến cặp kính mát trên bàn. Bên cạnh là hai cốc còn đầy nguyên.
Em ngồi mỗi mình. Quay sang bắt chuyện thôi. Anh bồ sai hẹn, đến muộn thì đi mà mua cốc khác. Món này phải uống nóng, nên em mời bạn một cốc. Thì cũng chỉ lấp chỗ trống, nhưng bạn vẫn nhoẻn cười và đỡ lấy. Sữa Vàng đấy!
Nhấp thử thấy khá ổn, không có cảm giác uống thuốc, vị hơi nồng của nghệ được hòa với sữa và các phụ gia khác cho vị thơm ngầy ngậy.
Nhưng bạn vẫn thắc mắc. Nghệ thì đã đành, người ta kê ra đến ít nhất 150 công dụng chữa bệnh. Nhưng thêm mấy thứ kia để làm gì nhỉ? Đọc thêm nữa, bạn thấy các thành phần khác như gừng, quế đều có nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe.
Rồi dầu ôliu, nhất là dầu dừa, ngoài những giá trị diệu kỳ về dinh dưỡng và dược tính, còn làm nghệ dễ uống hơn. Không tin cứ thử nhai một củ nghệ sống hay nuốt thìa canh bột nghệ pha với nước lọc, xem được chừng nào thì ứ lên đến mang tai.
Còn hạt tiêu? Rất quan trọng. Nó giúp cho cơ thể hấp thụ nghệ tốt hơn, tăng sinh khả dụng (bioavailability) của nghệ lên 20 lần.
Có vô khối tài liệu về công dụng của Sữa Vàng, nhiều và thuyết phục đến nỗi bạn bắt đầu tin là cái tên Thuốc Tiên Nghệ (Turmeric Elixir) cũng không đến nỗi ngoa lắm và ngờ ngợ rằng họ gọi món này là Nữ Thần Vàng có lẽ chẳng đơn thuần chỉ là chiêu tiếp thị.
Thế là bạn bắt đầu liệt kê tóm tắt những tác dụng chính của Sữa Vàng (Hình 5):
• Curcumin trong nghệ có khả năng điều chỉnh hoạt động và biểu hiện cùa gen - bằng cách tiêu diệt tế bào ung thư và thúc đẩy cho chức năng tế bào được khỏe mạnh. Khuyến khích chống tạo mạch, nghĩa là giúp ngăn chặn không cung cấp máu cho tế bào ung thư. Curcumin có ích để chữa trị hầu hết mọi loại ung thư.
• Hỗ trợ giữ cholesterol ở mức độ lành mạnh
• Ngăn chặn mỡ xấu (LDL) bị oxy hóa
• Ức chế tập hợp tiểu cầu
• Chống huyết khối và nhồi máu cơ tim
• Ngăn ngừa các triệu chứng đái tháo đường týp 2
• Chữa các triệu chứng viêm khớp dạng thấp
• Ngăn chặn các triệu chứng của đa xơ cứng
• Chữa các triệu chứng của bệnh Alzheimer
• Ức chế HIV tái tạo
• Ngăn ngừa hình thành khối u
• Tăng cường chữa lành vết thương
• Bảo vệ chống lại tổn thương gan
• Tăng tiết mật
• Bảo vệ chống đục thủy tinh thể
• Bảo vệ chống lại độc tính phổi và xơ hóa
Sao lắm thế, ù cả tai. Tạm thỏa mãn với ngần ấy thông tin, bạn yên tâm bay về Việt Nam. Khỏi xin tỵ nạn, kẻo Bộ Ngoại giao Anh lại gây rắc rối với chính phủ mình.
******************************
Bạn bỗng choàng dậy, ngơ ngác nhìn quanh. Sao mình lại mơ đến chuyện này nhỉ? Chợt nhớ ra, tối nay có rủ hội phượt thủ đến nhà đánh chén, trong đó có mấy em VietHealthy. Thế nào cũng phải kể chuyện này cho chúng biết. Mình cũng đâu lạ gì mấy công thức thảo dược dân gian, kể cả những thứ bắt nguồn từ bờ sông Hằng và được cách tân bên bờ sông Thames…
(Còn tiếp)
Nguyễn Hải
14.08.2017
Tham khảo
https://www.theguardian.com/…/turmeric-latte-golden-milk-cu…
http://www.telegraph.co.uk/…/turmeric-latte-how-to-make-th…/
http://tinhbotnghevn.com/nhung-bai-thuoc-dan-gian-tu-cu-ng…/
https://en.wikipedia.org/wiki/Haldi_Ka_Doodh
http://www.bonappetit.com/…/golden-milk-turmeric-health-ben…
http://theheartysoul.com/golden-turmeric-milk-recipe
http://www.foodandwine.com/recipes/turmeric-elixir
https://theherbalacademy.com/turmeric-the-golden-goddess/
https://mic.com/…/turmeric-latte-golden-milk-mylk-everythin…
http://spiritualityhealth.com/…/golden-mylk-recipe-inflamma…
http://www.stylecraze.com/…/benefits-of-turmeric-milk-for-…/
http://articles.mercola.com/…/a…/2015/09/21/golden-milk.aspx
https://www.davidwolfe.com/turmeric-golden-milk-before-bed/
